Balkanetako gerra. Yugoslavia politikoki batua, baina oinarrian sakonetik banatua. Zazpi muga, sei errepublika, bost naziotasun, lau hizkuntza, hiru erlijio, bi alfabeto… eta berezko ezberdintasun horien gainetik, Tito diktadorea. Batasun artifizialaren irudia.

Eslovenia, Kroazia, Bosnia Herzegovina, Mazedonia, Montenegro, Serbia, Kosovo… eta Tito hil zenetik 1980an, naziotasun aldarrikapenak handituz joan ziren. 1989an, Kroaziak eta Esloveniak aldarrikapen nazionalak eskatu zituzten. Giroa beroa zen.

Eta futbol zelaietan gertatzen zirenak izan ziren gero etorri zenaren iragarle nagusi. Nahiz eta ia hiru urte lehenago, 1987an, Yugoslaviak arrakasta handia lortu zuen zelaian: 20 urtez azpiko Munduko txapelketa irabazi zuen. Han zen Zvonimir Boban. Robert Prosinecki, Davor Suker, Predrag Mijatovic, Igor Stimac, Branko Brnovic, Robert Jarni ere talde hartako kide ziren, beste batzuen artean.

Boban. Yugoslaviar izatera behartua zegoen kroaziarra. Dinamo Zagrebeko kapitaina 1990ko maiatzaren 13 malapartatu hartan. Yugoslaviako ligako partida: Izar Gorria aurkari Maksimir zelaian. Beste era batera esanda, Kroazia eta Serbia parez pare. Harmailetan, Kroaziako bandera debekatuak erakusten Bad Blue Boys-ak, Dinamoko ultrak. Tren batean joanak, Izar Gorriko Delije-ko kideak, ultrak, gerora gerran oso ezagun egin zen Zeljko Raznatovic buru zutela (Arkan ezizena izan zuen gerran, eta Arkanen Tigreak  milizia paramilitarra osatu zuen).

Yugoslaviaren batasuna aldarrikatuz, zale kroaziarrengana joan ziren serbiar ultrak… eta jipoitu egin zituzten. Gerra harmailetan. Bitartean, polizia begira. Kroaziako ultrek zelaira egin zuten salto, eta polizia beraien kontra oldartu zen. Partida hasteko hamar minutu falta ziren.

Boban. Baloia eskuan zuela, poliziengana joan zen, zerbait egiteko eskatuz, sarraski hura gerarazteko erregutuz. Poliziak kieto. Borrokak ordubete baino gehiago iraun zuen, eta 100 zauritutik gora izan ziren.

Boban. Polizia bat korrika betean zale kroaziar baten atzetik. Erori zalea, eta poliziak aukera baliatu zuen: egurra eman zion. Boban joan zitzaion poliziari, eta ostikada latza eman zion. “Futbola, ospea, dirua… edozer sakrifikatzeko prest nengoen kausa kroaziarraren alde egiteko”. Gerora egin zituen adierazpenok.

“Gerraren hasiera izan zen ostikada hura”, esaten zuten oraindik Yugoslavia zen hartan. Eta Boban heroi nazionala da Kroazian.

Handik gutxira lehertu zen Balkanetako gerra krudela eta odoltsua. Eta borrokako lekuetan, lehenago futbol taldeetako zale ultrak izan zirenak lehiatu ziren, besteak beste. Harmailetan, Maksimir zelaikoan eta beste hainbatetan, politikako aldarrikapenak futbolaren bidez erakusten zituzten haiek. Horren adierazle, hauxe: Dinamo Zagreben zelaian, horma-irudia dago jarrita, 1990ko maiatzaren 13ko hura gogoratuz, testu honekin: “Taldeko jarraitzaileei, Serbiaren aurkako gerra hasi zutenei 199oko maiatzaren 13an”.

Boban: “Futbolaren etorkizuna beltza da hemen. Honela, banaketa izango da hemen, haustura”. Ingalaterrako telebista kate bati egindako adierazpenak, poliziari ostikada eman baino egun batzuk lehenago.